In dit artikel onthult Musement welke 10 Europese landen het meest van kerst houden en wat hun kersttradities zijn.
Wij twijfelden er niet aan dat Europa met al zijn kersttradities een van de beste plaatsen is om Kerstmis te vieren! Warme wijn, sneeuw, kerstmarkten, kerststallen, snoepgoed, muziek, lichtjes en versieringen zijn enkele van de elementen die deze tijd van het jaar zo speciaal maken. Maar als je denkt aan landen met de meest kerstgedachte in Europa, welke schieten je dan te binnen?
Bij Musement waren we nieuwsgierig en gingen op onderzoek uit. Wij hebben een onderzoek uitgevoerd waarbij het gemiddelde maandelijkse Google-zoekvolume voor 10 kerstgerelateerde termen in 41 Europese landen werd geanalyseerd.*
In de tabel hieronder vind je de resultaten van de analyse en verderop lees je over de kersttradities in de tien Europese landen met de meeste kerstsfeer.
1. Noorwegen
Noorwegen voert de ranglijst aan als het Europese land met de meeste kerstsfeer. De kerstperiode kenmerkt zich hier door koude ochtenden, kristalhelder landschap, kaarslicht, rendieren, veel sneeuw en koekjes. Het land kent vele tradities die zijn geïnspireerd door het landschap en zijn heidense wortels.
Hier vindt het kerstfeest plaats op de avond van 24 december en wordt Julaften genoemd. Op deze avond komt de hele familie samen voor het diner en om geschenken uit te wisselen. En geloof het of niet, de Kerstman is hier niet de bekendste kerstfiguur, maar Julenisse, een kabouter met een witte baard. Een ander leuk weetje is dat je in de meeste Noorse huizen pas op 23 december een versierde kerstboom zult aantreffen, Lille Julafen genaamd.
Kerstkoekjes bakken met de hele familie is een oude traditie in Noorwegen, waar in elk huishouden ten minste zeven verschillende soorten worden bereid. De soorten variëren van familie tot familie, maar enkele van de populairste zijn pepperkaker, krumkaker, fattigmann, kokosmakroner en berlinerkranser.
2. Duitsland
Duitsland heeft niet alleen veel typische gerechten, cadeautjes en versieringen, maar ook een aantal bijzondere kersttradities. Te beginnen met de adventskalender, waarvan de oorsprong teruggaat tot het midden van de 19e eeuw, toen Duitse gezinnen 24 krijtstrepen op de muur of de deur tekenden, waarvan er één per dag werd uitgewist tot het Kerstmis was. Het is dan ook geen wonder dat op de gevel van het stadhuis in het pittoreske Duitse stadje Gengenbach de grootste adventskalender ter wereld prijkt. Maar er is ook de adventskrans, bestaande uit dennenappels, bessen, gedroogde bloemen en vier kaarsen. In de vier weken voor kerst steekt men wekelijks een extra kaars aan.
Ook de culinaire kersttradities stellen niet teleur. Onder de drankjes is de zoete, warme en kruidige glühwein een must. Maar er is ook de Feuerzangenbowle, een zeer sterke en kerstachtige drank, waarbij een met rum doordrenkt suikerklontje aan de glühwein wordt toegevoegd en wordt geflambeerd. Bij de desserts zijn de Lebkuchen, zachte, kruidige koekjes met een echte kerstsmaak, de sterren.
View this post on Instagram
3. Oostenrijk
In Oostenrijk is het niet de kerstman die de geschenken brengt, maar het kindje Jezus, en om ervoor te zorgen dat hij de weg naar de huizen vindt, verbranden kinderen hun brieven in de open haard om hun wensen in vervulling te laten gaan. Maar er zijn ook twee andere zeer belangrijke figuren in de Oostenrijkse kersttraditie: Sint-Nicolaas en de Krampus. Terwijl de eerste een vriendelijke figuur is die geschenken en snoep brengt aan brave kinderen, is de tweede de boze kerstduivel, die stoute kinderen uit hun bed komt halen.
In sommige streken van het land is er ook een sterke kerststalcultuur. In de regio Salzburg bijvoorbeeld worden kerststallen tijdens de feestdagen als kunstwerken aan het publiek getoond in een karakteristiek regionaal decor. En wat het typisch kerstdiner betreft, vind je waarschijnlijk gegrilde karper of gevulde gans op tafel bij een Oostenrijkse familie.
View this post on Instagram
4. Verenigd Koninkrijk
Van hun eigen kerstdessert tot de kerstboodschap van de koningin, het Verenigd Koninkrijk heeft tal van unieke kersttradities. In de aanloop naar Kerstmis is het al lang een traditie om naar het theater te gaan om een kerstvoorstelling te bekijken. Deze voorstellingen zijn vaak geïnspireerd op een sprookje en omvatten liedjes, slapstick en dans. Wat eten betreft, zijn mince pies van gedroogd fruit en winterse kruiden de hele maand december een alledaags verschijnsel. En vergeet de iconische kerstpudding niet. Dit gerecht van gedroogd fruit, broodkruimels, suiker en brandewijn wordt vaak al zes weken voor de grote dag gemaakt.
Op eerste kerstdag vind je op elke tafel kartonnen kokers of Christmas Crackers. Deze kokers zijn een feestgeschenk. Twee personen trekken aan elk uiteinde tot ze “knallen” en binnenin meestal een klein stuk speelgoed, een grap en een papieren kroon vinden. De boodschap van de koningin is een ander belangrijk onderdeel van de tradities op eerste kerstdag. Gezinnen verzamelen zich rond de tv om te zien hoe de koningin terugblikt op het voorbije jaar en hoop brengt voor het komende. En de pret houdt daar niet op, de dag na Kerstmis, bekend als boxing day, is een feestdag waarop families samenkomen om te smullen van de restjes en kinderen met hun nieuwe speelgoed spelen. Tweede kerstdag is ook een belangrijke dag voor sportevenementen, en als je dapper genoeg bent, voor de uitverkoop.
View this post on Instagram
5. Denemarken
In Denemarken wordt de feestperiode “officieel” ingeluid op de eerste vrijdag van november, J-Dag. Op deze dag wordt het kerstbier van Tuborg (Julebrygg) weer verkocht. Maar dat is niet het enige feestelijke drankje… geen enkele kerstmarkt of -viering is compleet zonder gløgg, een gekruide glühwein die ideaal is om de winterkou te bestrijden.
Als het om kerstversiering gaat, zijn kaarsen de onbetwiste sterren, wat niet verwonderlijk is, aangezien zij een belangrijk onderdeel vormen van de beroemde Deense “hygge“. Kalenderlys zijn ook zeer populair in Denemarken. Dit is een kaars waarop 24 cijfers zijn aangebracht, en elke dag vanaf 1 december, wordt het overeenkomstige deel van de kaars gebrand tot eerste kerstdag.
Het grote kerstdiner vindt plaats op 24 december en is een hele gebeurtenis. Naast het eten van veel heerlijke gerechten mag in geen enkel huishouden de risalamande ontbreken, een rijstpudding met kersensaus waarin een amandel is verstopt. Volgens de traditie krijgt degene die de amandel vindt een prijs. Op deze avond worden ook de cadeautjes geopend, maar eerst wordt rond de boom gedanst en kerstliederen gezongen.
View this post on Instagram
6. Nederland
Hoewel Kerstmis pas eind december plaatsvindt, beginnen de festiviteiten in Nederland al een stuk eerder. Op 5 december, de avond voor de verjaardag van Sinterklaas, viert het land Pakjesavond. Deze avond staat in het teken van cadeautjes die de goedheiligman bij alle kinderen langsbrengt in grote jute zakken. De sinterklaasperiode brengt ook veel lekkers met zich mee; van kruidnoten tot taai taai en chocoladeletters.
Bij veel gezinnen is het traditie om de kerstboom op te zetten zodra Sinterklaas het land weer uit is. Dit gebeurt meestal in de dagen na 6 december. Maar tegenwoordig wachten we niet meer graag zo lang en maakt de kerstboom zijn entree al vaak in het begin van de maand. In Nederland zijn vooral de rustieke versieringen populair, met dennentakken, dennenappels, warme lichtjes, mooie kerstballen en grote kaarsen. Ook zul je veel kerstkransen aan de deuren zien hangen.
In Nederland hebben we het geluk om een Eerste en Tweede Kerstdag te vieren. Beide dagen draaien om samenzijn, spelletjes en heerlijk eten. Kerstdiners zijn erg uitgebreid en bij het ontbijt mag de kerststol niet ontbreken.
View this post on Instagram
7. Ierland
De kerstvieringen in Ierland zijn vergelijkbaar met de Britse, maar het land heeft ook een paar eigen kersttradities en gebruiken. Het plaatsen van een kaars in het raam op kerstavond is een wijdverbreide traditie in heel Ierland. Het is een symbolisch gebaar naar mensen die onderdak nodig hebben en het betekent een welkom aan Maria en Jozef. En terwijl de Amerikanen melk en koekjes voor de kerstman achterlaten, pakt Ierland deze traditie iets anders aan. Ierse gezinnen zetten een pint van hun geliefde Guinness neer om de nacht van de Kerstman een beetje op te vrolijken.
Een andere historische Ierse traditie is de Wren Boys Parade op tweede kerstdag. De eeuwenoude traditie bestaat uit het jagen op een winterkoninkje (nu een namaakkoninkje) en het boven op een versierde paal te zetten. De menigte, allen gekleed in strooien kostuums, huldigt het winterkoninkje en paradeert door de stad.
View this post on Instagram
8. België
De opening van de kerstmarkten, de versiering van de huizen en het plaatsen van de kerstboom markeren de start van het kerstseizoen in België! Winkels zijn druk bezig met het inpakken van cadeaus, brouwerijen verkopen hun speciale bieren, supermarkten vullen de schappen met peperkoek en bakkerijen bereiden “cougnou“, een briochebrood met suikerklontjes.
In België telt niet alleen de kerstman, maar wordt, net als in Nederland, op 6 december ook de verjaardag van Sinterklaas gevierd. Dit feest is even belangrijk als Kerstmis en is vooral geliefd onder de kinderen. Op de vooravond van Sinterklaas zetten de kinderen vlak voor het slapengaan hun schoen bij de open haard, samen met een groot glas melk met speculaas voor Sinterklaas en een wortel voor zijn paard, of ezel in sommige delen van het land. Als ze het hele jaar braaf zijn geweest, zullen de kinderen ‘s ochtends speelgoed en snoepjes krijgen. Zo is er de traditionele Belgische speculaas, maar ook chocolade, snoepgoed en sinaasappels.
Kerstavond en eerste kerstdag brengen de Belgen meestal door met hun familie. De traditionele maaltijd bestaat uit drie feestelijke gangen. In het zuiden eet men pens à l’djotte, terwijl de Luikenaars genieten van boukète, een pannenkoek gevuld met druiven of appels. Als dessert is de onvermijdelijke kerststronk de winnaar. Na de stevige maaltijd wisselen de Belgen graag geschenken uit, wat meestal gebeurt rond middernacht op kerstavond. Veel huishoudens volgen echter de Amerikaanse traditie en openen hun cadeaus op 25 december.
View this post on Instagram
9. Zwitserland
Net als in Nederland en België vieren verschillende Zwitserse kantons op 6 december Sinterklaas. Sinterklaas beloont goed gedrag met snoep en sinaasappels, terwijl zijn metgezel, de boeman, verantwoordelijk is voor het straffen van kinderen die niet zo lief zijn geweest.
Vier weken voor Kerstmis vieren de Zwitsers graag Advent. Traditioneel openen kinderen elke dag een vakje van hun adventskalender voor een chocolaatje. Maar sinds kort doen ook volwassenen mee door zichzelf op een adventskalender met bijvoorbeeld chocolade, thee of cosmetica te trakteren. In Zwitserland is het ook traditie om elke zondag voor Kerstmis een kaars te branden op de adventskrans.
Wat het menu betreft, is er geen traditionele maaltijd in Zwitserland. Hoewel zalm, kalkoen en foie gras nog steeds populaire gerechten zijn, is Chinese fondue wat veel gezinnen met Kerstmis eten. Kinderen openen hun cadeautjes gewoonlijk op de avond van 24 december of de ochtend van 25 december.
View this post on Instagram
10. Zweden
Het laatste land in de top 10 is ook Scandinavisch en het is geen verrassing dat men daar gek is op alles wat met Kerstmis te maken heeft. Het land heeft een groot aantal bijzondere kersttradities waarvan de eerst begint op de eerste zondag van advent. Dan steekt men de eerste van vier kaarsen aan op de adventskrans en begint het aftellen tot kerst of Jul in het Zweeds. Daarnaast hebben de meeste kinderen (en volwassenen) natuurlijk hun eigen adventskalender waarvan ze elke dag een deurtje mogen openmaken.
De volgende grote viering vindt plaats op 13 december. Sint Lucia wordt in Zweden groots gevierd met meisjes die witte jurken aantrekken en (neppe) kaarsen op hun hoofd zetten en daarna liedjes opdragen op hun school, in de kerk, op kantoren of in bejaardenhuizen.
Ook in Zweden zijn versieringen vaak subtiel en rustiek en er wordt veel tijd besteed aan het optuigen van de kerstboom. Nadat alles is voorbereid, vindt op 24 december het kerstdiner plaats. Tijdens dit diner eet men vaak een smörgåsbord, voor de gelegenheid ook wel Julbord. Dit is een buffet waarbij iedereen gewoon kan kiezen wat hij of zij het lekkerst vindt. De meeste Julborden bevatten sowieso aardappelen, salade, Zweedse balletjes, gerookte zalm, haring en rozijnbrood.
View this post on Instagram
Benieuwd hoe sterk de kerstgedachte aanwezig is in de rest van Europa? Bekijk dan de onderstaande kaart:
*Methodologie: de resultaten zijn gebaseerd op het Google-zoekvolume voor 10 kersttermen in de respectievelijke talen van 41 Europese landen. De geanalyseerde zoektermen zijn: kerstboom, kerstversiering, kerstliedjes, adventskalender, kerstfilms, kerstverlichting, kerstcadeaus, kerststal, kerstmarkten en kerstkoekjes. Voor alle termen, behalve kerstmarkten, werd de periode oktober-december 2020 geanalyseerd. Voor kerstmarkten werd i.v.m. de pandemie naar het zoekgedrag in oktober-december 2019 gekeken. Om de resultaten te verfijnen, werd het gemiddelde maandelijkse zoekvolume gedeeld door het aantal inwoners in elk land en vervolgens werd het zoekvolume per 100.000 inwoners berekend. Ten slotte werd aan elk land een score toegekend van 0 tot 100 voor elk van de zoektermen, met de standaardiseringsformule: Score = (x-min(x))/(max(x)-min(x))*100.